Het weer opgesteld op dinsdag 1 oktober, 19.00 uur
Op de foto: De haan op de kerktoren van Den Horn staat al aantal dagen richting het oosten, Den Horn, 1 oktober 2013.
Dinsdag opnieuw zonovergoten, woensdag de laatste zonnige dag ?
Als we dit weerbeeld 3 maanden later zouden hebben dan stonden we wellicht op de schaats, hoewel…………misschien niet overal, door de sterke oostelijke wind veel windwakkken. Maar "als" telt niet in de meteorologie. We hebben te maken met oktober op de kalender en die begon zoals september is geëindigd: zonnig. Afgelopen nacht koud, 5.4 C als minimum, dinsdag overdag volop de zon, totaal bijna 10 uur, helder weer en maximum van 15.0 C. De wind was matig en soms vrij krachtig uit oostelijke richting.
Komende nacht en ochtend helder en doorstaande oosten wind en minimum ongeveer 5 graden.
Woensdag nog steeds zonnig, mogelijk sluierbewolking en droog en maximaal 15 graden bij een,.... jawel, opnieuw een matige oostelijke wind.
Donderdag lijkt het weer te veranderen, er komt meer bewolking de wind gaat naar Z/O later zuid tot z/w en het wordt wel iets warmer, maximum 17 graden. Ook de nachten worden minder koud met minima van 9 tot 11 graden. Er kan regen vallen mogelijk met een klap onweer. Ook vrijdag veel bewolking en kans op enige regen en ongeveer 18 graden. In het weekend nog licht wisselvallig, 17 tot 18 graden. Begin volgende week lijkt hogedruk weer op de kaart te worden gezet, rustiger weer en meest droog bij normale temperaturen, ongeveer 16 graden overdag, voor begin oktober. Geen klagen dus lijkt mij !
Weerweetjes:.................... Grondvorst
Onder invloed van een hogedrukas boven het noorden van het land verliep de nacht van donderdag 26 september op vrijdag erg rustig en meest helder. In de relatief droge lucht kon de temperatuur daardoor sterk onderuit gaan met op een aantal plaatsen zelfs een witte waas van ijskristallen op het gras en lage planten. Hiermee hebben we nu dus officieel de eerste vorst aan de grond van het seizoen te pakken.
Op twee officiële KNMI-weerstations zijn op klomphoogte temperaturen onder nul gemeten. Heino was koploper met een minimumtemperatuur van -1,8°C, maar Enschede (vliegveld Twente) deed daar met -1,7°C niet veel voor onder. Op de ‘normale’ waarnemingshoogte van anderhalve meter is het echter nergens in Nederland tot vorst gekomen met 1,7°C als laagste waarde in Enschede.
In Enschede en Heino zijn de gemeten tien centimeter temperaturen goed voor dagrecords. Dat betekent dat het niet eerder in de metingen op 27 september op dichtbij de grond zo koud is geweest als afgelopen nacht. In Enschede stond het oude record op -1,2°C in 2008; in Heino was dit 0,9°C in 2008. Toch is het in het verleden in de laatste fase van september een stuk kouder geweest. Zo staat het kouderecord voor de derde decade van september op naam van zowel Soesterberg als Enschede waar het op 30 september 1969 op neushoogte 1,5°C vroor. Ook vorig jaar was het behoorlijk koud met op 23 september -0,6°C in Enschede en op tien centimeter hoogte daar zelfs -4,7°C!
Grondvorst óf nachtvorst
Als de temperatuur op een hoogte van tien centimeter boven het bodemoppervlak onder nul daalt, spreken we van vorst aan de grond. Dit werd vroeger ook wel nachtvorst genoemd doordat dit een nachtelijk verschijnsel is, maar dit leidde tot verwarring met nachtelijke vorst op anderhalve meter hoogte. Vandaar dat we tegenwoordig de term nachtvorst niet of nauwelijks meer gebruiken.
Waarom meten we op 10 cm hoogte
In een weerbericht worden zelden temperaturen op een hoogte van tien centimeter genoemd. Toch is het vooral voor de agrarische sector van groot belang om te weten of de temperaturen dichtbij het aardoppervlak in de buurt van het vriespunt komt. Tijdens heldere en rustige nachten kan het vlak boven de grond namelijk sterker afkoelen dan op neushoogte. Lage planten kunnen dan bevriezen, terwijl de luchttemperatuur ruim een meter hoger nog boven het vriespunt ligt. Enkele objecten die gemakkelijk hun warmte uitstralen kunnen ook op grotere hoogte bevriezen, terwijl de temperatuur van de lucht nog boven nul is. Dit verklaart waarom afgelopen nacht ook op enkele auto’s een dun ijslaagje werd aangetroffen.
Eerste grondvorst van het seizoen
Dit jaar noteren we dus op 27 september de eerste keer vorst aan de grond, maar hoe vroeg in het seizoen is dit eigenlijk? Het is vrij vroeg in het seizoen, maar het kan nog een stuk eerder in de herfstmaand voorkomen. Vorig jaar bijvoorbeeld hadden we op 1 september al de eerste grondvorst te pakken met in Enschede op klomphoogte -0,4°C. Het kan echter nog eerder in het seizoen, want op 22 augustus 1973 werd in hetzelfde Enschede al een temperatuur van -2,2°C gemeten vlak boven de grond. Op basis van de gemiddelde waarnemingen over dertig jaar tijd mogen we in De Bilt in september een grondvorstdag verwachten. Dat is tot nu toe nog niet voorgekomen, dus zo bijzonder is de kou van afgelopen nacht niet.
Overigens moet wel opgemerkt worden dat een weerstation niet altijd een afspiegeling van de omgeving is. Op beschutte plekken boven droge zandgronden zou het best kouder geweest kunnen zijn.
Bron: Meteo Consult
zonnige groet, Gerard Kiewiet