Beide zijn gedragingen die je automatisch uitvoert. Je pakt elke ochtend automatisch je telefoon om social media te checken (gewoonte) of je neemt na het werk altijd een glas wijn (verslaving). De actie wordt een ingesleten patroon. Maar waar ligt de grens? En hoe kan iets onschuldigs veranderen in iets wat je leven beheerst?
De subtiele scheidslijn
Het meest duidelijke verschil is de impact op je leven. Een gewoonte is over het algemeen neutraal of zelfs positief, zoals tandenpoetsen of elke dag sporten. Het draagt bij aan je functioneren zonder ernstige negatieve gevolgen. Een verslaving daarentegen, is een gewoonte geworden die je schade berokkent. Dit is een cruciale onderscheid.
Bij een gewoonte heb je de controle; je kiest er voor en je kunt het patroon relatief makkelijk doorbreken of aanpassen. Je kunt besluiten om je telefoon pas na het ontbijt te pakken. Bij een verslaving is er sprake van een dwangmatigheid en een verlies aan controle. De drang om het gedrag te vertonen is zo sterk dat het je vermogen om te stoppen of te minderen, ondermijnt. Je wilt stoppen met drinken, maar je merkt dat je het niet kunt.
Meer dan alleen slechte gevolgen
De overeenkomst is de herhaling, het patroon. Het verschil zit dieper, op neurologisch niveau. Bij een verslaving speelt het beloningssysteem in de hersenen een veel grotere rol. De stof (of het gedrag) zorgt voor een intense afgifte van dopamine, wat leidt tot een euforisch gevoel. De hersenen koppelen dit sterke gevoel direct aan het middel of de activiteit. Ze leren dat dit de snelste weg naar beloning is, waardoor de drang om te herhalen steeds sterker wordt.
Een gewoonte mist deze intense neurologische ‘kaping’. Je voelt je misschien niet fijn als je een dag niet sport, maar je ervaart niet de fysieke of mentale onrust die kenmerkend is voor onthouding bij een verslaving. Een verslaving wordt gekenmerkt door craving (een intens verlangen) en vaak ook door tolerantie (meer nodig hebben voor hetzelfde effect) en onthoudingsverschijnselen. Dit zijn duidelijke signalen dat de chemie in de hersenen is veranderd.
Van gewoonte naar verslaving: de sluipende overgang
De overgang van een gewoonte naar een verslaving is vaak een sluipend proces. Wat begint als een manier om te ontspannen (een gewoonte), kan langzaam verschuiven naar een noodzaak om te functioneren (een verslaving). Dit gebeurt wanneer mensen het middel of de activiteit gaan gebruiken om met emoties of stress om te gaan. De korte-termijn verlichting weegt dan zwaarder dan de lange-termijn schade. Als je merkt dat je je afspraken niet meer nakomt, je relaties lijden onder je gedrag, of als je financiële problemen krijgt door het gebruik, dan is de grens overschreden. Het is dan geen gewoonte meer, maar een verslaving die professionele hulp vereist. Denk aan een prive afkickkliniek zoals THE YOUTURN.
Hulp zoeken
Het erkennen van het verschil en de noodzaak om hulp te zoeken is de eerste en vaak moeilijkste stap. Het is belangrijk om te weten dat verslaving geen moreel falen is, maar een chronische aandoening die behandeling nodig heeft. Instellingen zoals THE YOUTURN bieden gespecialiseerde hulp. Praten over wat je doormaakt, kan al een enorme opluchting zijn en de weg naar herstel openen. Het is nooit te laat om de controle terug te nemen over je leven.
__medium.jpg)
