Orgel en kerkzang Daer wert om ‘t seerste uytgekreten…
n het jaar 1640 kwam de dichter en componist Constantijn Huygens naar Groningen. Tijdens een dienst in de Martinikerk werd hij getroffen door de fraaie gemeentezang, begeleid door het grote orgel. In zijn geschrift “Gebruyck en ongebruyck van ’t orgel in de kercken der Vereenighde Nederlanden” pleitte hij voor het gebruik van het orgel niet alleen voor en na de eredienst, maar ook tijdens de dienst als bege-leidingsinstrument. “ Er werd meer ghehuylt ofte geschreeuwt dan menschelick ghesonghen” bij de onbegeleide gemeentezang.
Dit alles kwam in calvinistische kringen door de anti-paapse afkeer van het orgel als “klankkast van de duivel”. Ook de psalmberijming van Da-theen was geen succes. Huyghens: “ De Toonen luyden dwars ondereen, als gevogelte van verscheydene becken. De maten strijden als putemmers, d’ een dalende, soveel d’andere ryst”. Het krachtige orgelgeluid moest dit alles in het gareel zien te krijgen. Huygens kreeg bijval en vóór 1700 werd in alle Nederlanden de gemeentezang door het orgel begeleid.
Nu ontstond geregeld irritatie tussen organist en de traditionele –niet al-tijd even professionele- voorzanger. In 1773 werd een nieuwe psalmbe-rijming ingevoerd en tegelijk probeerde men om het zingen op hele lange noten weer terug te brengen naar hele en halve noten. Er brak in veel gemeenten een heftige –niet alleen muzikale -strijd uit tussen aanhangers van de oude berijming en die van de nieuwe berijming.
In 1793 verzuchtte onze eigen dominee Winter in zijn orgel-inwijdings- preek nog: “ Hoe gepast en hoe aangenaam moet het orgelspel in den godsdienst zijn om hard wangeluid en valsch gevatte tonen en het mateloos geschreeuw der onkunstige zangers te verdoven”.
In twee avonden wordt met muziekvoorbeelden de boeiende historie van het orgel en de gemeentezang uit de doeken gedaan.
Datum: woensdag 13 en 27 februari 2013
Tijd: 20.00 uur
Plaats: Hervormde kerk, Kerkstraat 18, aan Jellemaweg
Inleiders: Jan de Vries en Kees Kugel
OPGAVE VIA WINTERWERKZUIDHORN@PLANET.NL.
U ONTVANGT EEN BEVESTIGINGSMAIL.