In de gemeenteraad van Zuidhorn is de burgerparticipatie besproken. GroenLinks fractievoorzitter Klaas-Wybo van der Hoek vindt namens zijn fractie dat er veel gebeurt. Hij heeft complimenten voor al die betrokken inwoners, maar er kan ook het nodige beter bij de gemeente. Zijn bijdrage.
In de kadernota “Burgerparticipatie: samen werken aan beleid” van vier jaar geleden wordt een op het oog gemakkelijke opdracht (betrek de burgers bij het werk van het college, de raad en de ambtenaren) wat ingewikkeld uitgewerkt. Een zogenaamde participatieladder (met een soort oplopende trap van informeren tot overdragen) probeert het thema eigentijds te maken. Er staan nog steeds zeer actuele en belangrijke opmerkingen in die kadernota. Bijvoorbeeld: “(….) de raad moet zoveel mogelijk de politieke keuzes maken en zich niet in allerlei bochten willen wringen en het college moet gewoon doen en uitvoeren wat is afgesproken.”
En voor ons de kern waar het omgaat in een moderne mondige democratie: “Een open houding staat (….) centraal en is een vereiste.”
De evaluatie van vier jaar kadernota Burgerparticipatie laat een positief beeld zien. De deelnemers aan de vijf geëvalueerde participatieprojecten zijn voor 7,6 gemiddeld tevreden. Een compliment aan een ieder die hier aan heeft bijgedragen! Het siert de ambtenaren van de gemeente ook dat zij zelf minder tevreden zijn: wij kennen ze niet als tobbers en zuurpruimen, dus hun score zal zeker gevoed zijn door hun professionaliteit, hun streven naar verbetering en perfectionisme.
Zijn er naast al het positieve geen kritische kanttekeningen en zorgen? Wat de fractie van GroenLinks betreft zeker wel een paar.
De kritische kanttekeningen.
Het verschil in de tevredenheidscore is soms wel groot (tussen 8,4 en 5,3: dat is bijna 3 volle punten). Het gaat slechts om vijf geëvalueerde processen van de vele die gaande waren of zijn in onze gemeente. Er zit maar één spannend proces in de vijf geëvalueerde projecten: het bruggetje Akkerend. Het zou interessanter geweest zijn, als ook het Snippergroen Aduard en de vestiging van de opvang van vluchtelingen in het rijtje zouden staan.
De zorgen
Een opmerking in de kadernota uit 2012 “Burgerparticipatie: samen werken aan beleid” is enigszins misleidend: “Hierbij zijn de inwoners en gemeente gelijk aan elkaar (gelijkwaardige partners).” Deze zin is niet alleen dubbelop, maar ze bevat ook een onjuiste mededeling.
Dit soort denken lijkt ook in de evaluatie door te klinken. Wij proeven een soort verheerlijking van de beweging van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie. Er ontstaat een sfeer van: laat alles maar aan de burgers over, laat de overheid zich terugtrekken en laat die overheid hooguit op een of andere manier partner zijn. Het gevolg zal op den duur zijn dat de overheid welbewust zwakker wordt gemaakt. Verantwoordelijkheden worden –al dan niet bewust- verduisterd. Het recht van de handigsten en sterksten zal meer gaan gelden. De vertegenwoordigende democratie, die ook door andere ontwikkelingen onder druk staat, wordt dan ook van binnenuit uitgehold. Dat is niet het beeld van de samenleving dat ons als GroenLinks voor ogen staat. Wij staan een sterke overheid met een duidelijk democratische controle, die zorgt voor een eerlijk verdelende rechtvaardigheid en die milieu en ecologie beschermt.
Natuurlijk is daarbij moderne burgerparticipatie onontbeerlijk.
Natuurlijk kan de overheid tegelijkertijd participeren in initiatieven van inwoners, als je althans passen bij het beleid.
Wij lezen een wat doordravend modernisme in de wijze waarop geschreven wordt over de adviesraden. De door het college en de raad benoemde adviesraden met juist leden uit de kring van inwoners, deskundigen en verschillende groepen hebben in veel gevallen wel degelijk een functie. De gemeentelijke taken en routines –waarover geadviseerd kan worden- worden immers niet minder in kwantiteit en kwaliteit. De functie van de adviesraden ontwikkelt zich natuurlijk wel. Het opnieuw bespreken van die functie lijkt ons nuttig. Afschaffing op voorhand, omdat we alleen zouden toegaan naar een overheid die draait wat de burger vraagt, is voor GroenLinks onwenselijk. Vandaar onze motie, die werd aangenomen.
Samenvattend: er is tevredenheid bij betrokkenen over de burgerparticipatie in Zuidhorn. Dat verdient volgens GroenLinks een mooi compliment aan inwoners die de moeite nemen om zich in hun vrije tijd te bekommeren om de kwaliteit van de samenleving, het college, de raad en ambtenaren. Het is goed dat wordt aangegeven dat we nóg beter kunnen en willen.
We kunnen ons vinden in de conclusies en aanbevelingen met dien verstande dat we ons zorgen maken over een uitholling van de vertegenwoordigende democratie doordat de algehele kaderstellende taak van de overheid uit het oog verloren wordt. Dat is de achterkant van het gelijk van deze evaluatie van het college. In dat licht zijn wij bijvoorbeeld zuiniger met de adviesraden dan in de notitie wordt gesteld.
Uiteindelijk gaat het in modern democratisch bestuur om openheid en goed luisteren. Het gaat om een cultuur van openheid en participatie op alle niveaus en in alle geledingen. De houding moet zijn: opvattingen en voorstellen van anderen zijn interessant en het gesprek daarover kunnen het beleid en de uitvoering beter maken.