HKZ trots op zes grafstenen Hanckemaborg!

Op initiatief van de Hanckemacommissie van de Historische Kring Zuidhorn is het herstel van zes graven van oud-bewoners van de Hanckemaborg eind oktober 2010 gestart op de begraafplaats aan de Jellemaweg in Zuidhorn. Het zijn graven van leden van de familie Bindervoet, nakomelingen van Josina Clant Bindervoet en Pieter Bindervoet en hun echtgenoten. Ze zijn overleden tussen ongeveer 1850 en 1920.

Jilke Kooijienga en Bart Vrolijk restaureerden de grafstenen vaardig!
De restauratiewerkzaamheden zijn uitgevoerd door ervaren mensen uit Zuidhorn: Jilke Kooijienga en Bart Vrolijk. Ze hebben hier, door de weersomstandigheden, ruim een half jaar de tijd voor genomen. In enkele stenen zaten grote scheuren. Deze zijn hersteld met een materiaal dat niet verwerkt kon worden onder de vijf graden Celsius. De zware stenen zijn met een knipweg gelicht, zodat spanbanden onder de stenen door getrokken konden worden. Deze spanbanden hielden de delen bijeen tijdens het drogen van de epoxylijm.
De stenen zijn grondig schoon gemaakt; vogelpoep, mos en algen zijn verwijderd. De letters zijn opnieuw geverfd en daardoor weer leesbaar. Beide Zuidhorners hebben ervaring met dit werk. Bart Vrolijk deed een cursus bij Landschapsbeheer in Groningen en Jilke Kooijinga onderhield voornamelijk voor de Nederlands Hervormde Kerk al jaren graven. Hij woonde dan ook tegenover het kerkhof aan de Jellemaweg. Naar aanleiding van dit project is Vrolijk zelfs gevraagd als supervisor bij een restauratieproject op de begraafplaats van Kommerzijl.

In totaal 11 graven opgeknapt
In het voorjaar van 2010 zijn al vijf grafstenen bij de Nederlands Hervormde Kerk in Zuidhorn succesvol opgeknapt. Dat zijn de grafstenen van Josina Clant-Bindervoet en enkele van haar familieleden. Namen, data en wapens zijn weer goed te zien. De Historische Kring Zuidhorn is erg blij dat, samen met de zes graven van de begraafplaats aan de Jellemaweg, elf graven gerelateerd aan de Hanckemaborg opgeknapt zijn.

Herstel strepen in het wegdek
Nu de grafstenen zijn hersteld, kijkt de Hanckemacommissie van de Historische Kring Zuidhorn er naar uit, dat de gemeente binnenkort ook de strepen in het wegdek van de Hanckemalaan, op de plek waar de Hanckemaborg stond, weer aanbrengt. Deze verdwenen na het opnieuw asfalteren van het wegdek. Dan kan de geschiedenis van de Hanckemaborg in Zuidhorn weer floreren!

Fotobijschriften:
Restaurateurs Jilke Kooijinga en Bart Vrolijk voor de gerestaureerde graven, fotograaf: Ettelies Mobach

18-07-2011 WIZ/Els van den Berg

GESCHIEDENIS VAN HANCKEMA-GRAFSTENEN TOONT GESCHIEDENIS VAN BEGRAVEN

“Rijke Stinkerds” in de kerk begraven
De grafstenen herinneren aan de bewoners van de borg Hanckema, maar ze markeren tevens de veranderingen van de afgelopen eeuwen in het begraven. Van oudsher wordt begraven rondom de kerk, op het kerkhof. Rijke en belangrijke mensen werden echter tot rond 1800 in de kerk begraven. In grafkelders of onder de kerkvloer. In veel oude kerken zijn de grafstenen in de kerkvloer nog te zien. Dat begraven in de kerk leidde echter wel tot stankoverlast (de term ‘rijke stinkerds’ vind hier zijn oorsprong) en tot verzakkingen van de kerkvloer. Ook ging men anders denken over de gevolgen voor de volksgezondheid.
Daardoor kwam er langzamerhand een einde aan het begraven in de kerk en in 1827 werd het officieel, bij Koninklijk Besluit verboden. Iedereen werd voortaan op het kerkhof begraven. Rijke mensen konden zich alleen nog door middel van een mooie grafsteen onderscheiden van de gewone mensen.

Kerkhof
Toen Josina Clant in 1833 stierf kreeg zij geen ontheffing om in de kerk begraven te worden. Josina heeft een mooie plaats gekregen op het kerkhof, aan de noordkant vlakbij de kerkmuur. In de decennia erna zijn daar nog vier familieleden begraven.

Begraafplaats buiten bebouwde kom
In de loop van de 19e eeuw werden begraafplaatsen steeds vaker buiten de bebouwde kom aangelegd vanwege de veranderende ideeën over gezondheid en hygiëne. De begrafeniswet van 1869 bepaalde dat nieuwe begraafplaatsen minstens 50 meter buiten de bebouwde kom van de gemeente moesten worden aangelegd. In Zuidhorn kwam die nieuwe begraafplaats aan de huidige Jellemaweg, die toen Achterweg heette. De plek waar de zes onlangs gerestaureerde graven zich bevinden. Inmiddels wordt in Zuidhorn begraven op een grote begraafplaats aan de Zuiderweg. Daar zijn geen Clants of Bindervoeten meer te ontdekken.

Voor informatie over de geschiedenis van de hanckema-grafstenen t.a.z. van de geschiedenis van het begraven zie hierna. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Els van den Berg, 06-55332990 of Bernardine Beenackers, 0594-503365. Zie ook www.historischekringzuidhorn.nl